|
บทคัดย่อ (THAI):
|
การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและการเพิ่มขึ้นของการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้กลายเป็นประเด็น สำคัญที่ทั่วโลกให้ความสนใจ โดยเฉพาะภาคอุตสาหกรรมที่ถือเป็นทั้งผู้สร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจและผู้ก่อให้เกิดผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม อุตสาหกรรมโลจิสติกส์เป็นกลไกหลักที่เชื่อมโยงห่วงโซ่อุปทาน แต่ก็เป็นแหล่งปล่อยก๊าซเรือนกระจกสำคัญ โดยเฉพาะจากการพึ่งพาพลังงานฟอสซิลในกระบวนการขนส่งและคลังสินค้า ประเทศไทยได้กำหนดเป้าหมายการบรรลุ Carbon Neutrality ภายในปี 2050 และ Net Zero ภายในปี 2065 ซึ่งเป็นแรงกดดันให้อุตสาหกรรมโลจิสติกส์ต้องเร่งปรับตัวเพื่อให้สอดคล้องกับแนวโน้มโลกและมาตรการทางการค้าระหว่างประเทศ เช่น CBAM ของสหภาพยุโรป รวมถึงมาตรการภาษีคาร์บอนที่ภาครัฐเริ่มนำมาใช้
จังหวัดเชียงใหม่ในฐานะศูนย์กลางเศรษฐกิจของภาคเหนือ มีบทบาทสำคัญต่อการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของภูมิภาค โดยเฉพาะภาคอุตสาหกรรมโลจิสติกส์ซึ่งเป็นกลไกหลักในการเชื่อมโยงการผลิต การขนส่ง และการกระจายสินค้า อย่างไรก็ตาม การพึ่งพาพลังงานฟอสซิลในภาคขนส่งยังเป็นแหล่งปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่สำคัญ ส่งผลให้จังหวัดเผชิญกับความท้าทายด้านสิ่งแวดล้อมและต้องเร่งปรับตัวสู่ “สังคมคาร์บอนต่ำ” ให้สอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนของประเทศ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาแนวทางการปรับตัวของอุตสาหกรรมโลจิสติกส์ในจังหวัดเชียงใหม่สู่สังคมคาร์บอนต่ำ และ (2) ศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อการปรับตัวของอุตสาหกรรมโลจิสติกส์ในจังหวัดเชียงใหม่สู่สังคมคาร์บอนต่ำ โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed Methods) ประกอบด้วย การวิจัยเชิงปริมาณ ผ่านการเก็บข้อมูลจากแบบสอบถามองค์กรโลจิสติกส์ในจังหวัดเชียงใหม่จำนวน 20 องค์กร และการวิจัยเชิงคุณภาพ ผ่านการสัมภาษณ์เชิงลึกจาก 3 องค์กรหลัก ได้แก่ SCGJWD Logistics, บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด และบริษัทนิ่มซี่เส็งขนส่ง 1988
ผลการศึกษาเชิงปริมาณพบว่า องค์กรส่วนใหญ่เป็นธุรกิจขนาดกลางและขนาดเล็ก ที่มีระดับความรู้ด้าน โลจิสติกส์สีเขียวในระดับปานกลางถึงต่ำ แรงผลักดันที่มีผลต่อการปรับตัว ได้แก่ 1. แรงผลักดันภายนอก มีค่าเฉลี่ย 4.04 (ระดับมาก) โดยปัจจัยที่มีผลมากที่สุดคือความผันผวนของราคาน้ำมัน (ค่าเฉลี่ย 4.45) และแรงผลักดันทางกฎหมายสิ่งแวดล้อม (ค่าเฉลี่ย 4.35) 2. แรงผลักดันภายใน มีค่าเฉลี่ย 3.77 (ระดับมาก) โดยเฉพาะการสนับสนุนจากผู้บริหารระดับสูงที่ให้ความสำคัญกับสิ่งแวดล้อม (ค่าเฉลี่ย 4.35) และ 3. อุปสรรค มีค่าเฉลี่ย 4.09 (ระดับมาก)
ปัจจัยหลักคือราคาวัตถุดิบและเทคโนโลยีที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมซึ่งมีราคาสูง เช่น บรรจุภัณฑ์หรือเครื่องมือที่ช่วยลดการปล่อยคาร์บอน และพบว่าผลการวิเคราะห์ประสิทธิภาพของการพยากรณ์ แบบจำลอง Random Forest มีความแม่นยำสูงสุด
ส่วนผลการศึกษาเชิงคุณภาพ จากการสัมภาษณ์เชิงลึกพบว่า องค์กรขนาดใหญ่ในเชียงใหม่มีความตื่นตัวและมีแนวโน้มลงทุนเชิงรุกในเทคโนโลยี Low Carbon และ Net Zero ขณะที่องค์กรขนาดกลางและขนาดเล็กยังต้องการการสนับสนุนจากภาครัฐและความรู้ความเข้าใจที่เพียงพอ การวิเคราะห์โดยใช้กรอบแนวคิด 4M (Man, Machine, Method และ Money) และการวิเคราะห์ SWOT พบว่า การสนับสนุนจากผู้บริหาร และความสามารถในการลงทุนเป็นเงื่อนไขหลักของการปรับตัว ส่วนแรงกดดันจากกฎหมายและตลาดโลกจะเป็นตัวกำหนดทิศทางการปรับตัวในอนาคต
จากผลการศึกษา สามารถสรุปได้ว่าองค์กรโลจิสติกส์ในเชียงใหม่อยู่ในช่วงเริ่มต้นของการปรับตัวสู่สังคมคาร์บอนต่ำ โดยองค์กรส่วนใหญ่ตระหนักถึงความสำคัญ แต่ยังเผชิญข้อจำกัดด้านต้นทุน เทคโนโลยี และความรู้ ข้อเสนอแนะสำคัญคือ ภาครัฐควรจัดทำมาตรการสนับสนุนเชิงนโยบายด้านสิ่งแวดล้อมที่สอดคล้องกับบริบทของจังหวัดเชียงใหม่ เช่น การฝึกอบรมบุคลากร การสนับสนุนเงินทุนหรือแรงจูงใจทางการเงินเพื่อช่วยให้องค์กรสามารถลงทุนในเทคโนโลยีสะอาด โดยเฉพาะสำหรับ SMEs และการสร้างความร่วมมือระหว่างภาครัฐ เอกชน และมหาวิทยาลัย เพื่อเร่งการเปลี่ยนผ่านของภาคโลจิสติกส์ในจังหวัดเชียงใหม่สู่สังคมคาร์บอนต่ำอย่างยั่งยืน
คำสำคัญ: ก๊าซเรือนกระจก, สังคมคาร์บอนต่ำ, อุตสาหกรรมโลจิสติกส์, การปรับตัวทางธุรกิจ
|
|
Abstract:
|
Climate change and the rising levels of greenhouse gas emissions have become major global concerns, particularly for the industrial sector, which both drives economic growth and contributes to environmental degradation. The logistics industry plays a crucial role in connecting supply chains but is also a major source of carbon emissions, primarily from its dependence on fossil fuels in transportation and warehousing. Thailand has committed to achieving Carbon Neutrality by 2050 and Net Zero emissions by 2065, creating significant pressure on the logistics sector to adapt in line with global trends and international trade mechanisms such as the EU Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) and domestic carbon tax measures.
Chiang Mai Province, as the economic center of Northern Thailand, plays a vital role in regional economic development, especially in the logistics sector that integrates production, transportation, and distribution systems. However, the high reliance on fossil fuels has made logistics operations a major contributor to greenhouse gas emissions. Thus, Chiang Mai faces
3
growing environmental challenges and must urgently transition toward a low-carbon society to align with the country’s sustainable development goals.
This research aims to (1) investigate the adaptation strategies of the logistics industry in Chiang Mai toward a low-carbon society and (2) identify the factors influencing such adaptation. A mixed-methods approach was employed, consisting of quantitative data collected from 20 logistics organizations in Chiang Mai through structured questionnaires, and qualitative data obtained from in-depth interviews with three leading organizations: SCGJWD Logistics, Thailand Post Co., Ltd., and Nim See Seng Transport 1988 Co., Ltd.
The quantitative findings revealed that most organizations are small and medium-sized enterprises (SMEs) with moderate to low levels of green logistics knowledge. The key factors influencing adaptation include: 1. External Drivers, with an average score of 4.04 (high level), mainly driven by oil price fluctuations (4.45) and environmental regulations (4.35) 2. Internal Drivers, with an average score of 3.77 (high level), led by strong support from top management (4.35) and 3. Barriers, with an average score of 4.09 (high level), particularly high costs of eco-friendly technologies and materials such as carbon-reducing packaging and equipment. The Random Forest prediction model also showed the highest accuracy in identifying influential factors for adaptation.
Qualitative results indicated that large organizations in Chiang Mai have shown proactive investment in Low Carbon and Net Zero technologies, while SMEs still require government support and greater technical understanding. Based on the 4M framework (Man, Machine, Method, and Money) and SWOT analysis, top management commitment and investment capability were found to be critical for successful adaptation, whereas legal and market pressures are expected to shape future strategies.
In conclusion, Chiang Mai’s logistics sector is still in the early stages of transitioning toward a low-carbon society. Most organizations acknowledge the importance of environmental sustainability but face limitations in cost, technology, and expertise. The study recommends that government agencies develop context-specific environmental policies for Chiang Mai, including workforce training, financial incentives, and access to green technology funding—particularly for SMEs—as well as collaboration among the public sector, private enterprises, and universities to accelerate the logistics industry’s sustainable low-carbon transition.
Keywords: Greenhouse Gases, Low-carbon Society, Logistics Industry, Business Adaptation
|