|
บทคัดย่อ (THAI):
|
การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศจากการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเป็นหนึ่งในความท้าทายระดับโลกที่ส่งผลกระทบต่อความยั่งยืนในทุกมิติ ประเทศไทยจึงได้พัฒนาโครงการลดก๊าซเรือนกระจกภาคสมัครใจตามมาตรฐานของประเทศไทย (T-VER) ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2557 เพื่อเปิดโอกาสให้ภาคธุรกิจมีส่วนร่วมในการลดการปล่อยคาร์บอน อย่างไรก็ตาม แม้จังหวัดเชียงใหม่จะมีศักยภาพสูงทั้งในด้านเศรษฐกิจ ทรัพยากรธรรมชาติ และความตระหนักด้านสิ่งแวดล้อม แต่ ณ เดือนตุลาคม พ.ศ. 2566 กลับพบว่ามีโครงการที่ขึ้นทะเบียนกับองค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (อบก.) เพียง 20 โครงการ จากทั้งหมด 364 โครงการทั่วประเทศ สะท้อนให้เห็นถึงอัตราการเข้าร่วมที่อยู่ในระดับต่ำอย่างมีนัยสำคัญ และชี้ให้เห็นถึงช่องว่างระหว่างศักยภาพในพื้นที่กับการมีส่วนร่วมจริงขององค์กรในระดับปฏิบัติ อันอาจเกิดจากข้อจำกัดบางประการที่ยังไม่ได้รับการคลี่คลายหรือทำความเข้าใจอย่างถ่องแท้
การเข้าร่วมโครงการ T-VER ไม่เพียงเป็นการสนับสนุนเป้าหมายด้านสิ่งแวดล้อมของประเทศเท่านั้น แต่ยังถือเป็นโอกาสเชิงกลยุทธ์ของภาคธุรกิจในการสร้างภาพลักษณ์ที่ดีต่อสังคม ตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคที่ใส่ใจสิ่งแวดล้อม เข้าถึงแหล่งเงินทุนสีเขียว และสร้างรายได้จากการซื้อขายคาร์บอนเครดิต อีกทั้งยังช่วยให้องค์กรสามารถเตรียมความพร้อมต่อแนวโน้มการกำกับดูแลด้านสิ่งแวดล้อมในอนาคต และเสริมสร้างความสามารถในการแข่งขันในตลาดทั้งในประเทศและระดับสากล ดังนั้น จึงมีความจำเป็นเร่งด่วนในการศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการตัดสินใจขององค์กรในจังหวัดเชียงใหม่ เพื่อให้เข้าใจถึงโอกาส อุปสรรค และกลไกการมีส่วนร่วมอย่างรอบด้าน และนำไปสู่การออกแบบนโยบายที่เฉพาะเจาะจงและเหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ อันจะช่วยยกระดับการเข้าร่วมโครงการ T-VER และสนับสนุนเป้าหมายการลดก๊าซเรือนกระจกของประเทศได้อย่างยั่งยืน
การศึกษาในครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการตัดสินใจเข้าร่วมโครงการ
T-VER รวมถึงโอกาสและอุปสรรคขององค์กรในจังหวัดเชียงใหม่ โดยเก็บข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างจำนวน 17 องค์กร แบ่งเป็นกลุ่มที่เข้าร่วมโครงการทุกองค์กรในพื้นที่จำนวน 12 องค์กร และกลุ่มตัวอย่างที่รู้จักโครงการแต่ยังไม่เข้าร่วมจำนวน 5 องค์กร ในช่วงเดือนเมษายน ถึง ตุลาคม 2567 และเนื่องจากจำนวนองค์กรมีค่อนข้างจำกัด จึงเลือกใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed Methods) ภายใต้รูปแบบการเก็บข้อมูลเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพในช่วงเวลาเดียวกัน (Concurrent Design) เพื่อเสริมความน่าเชื่อถือของผลการวิเคราะห์ผ่านการตรวจสอบข้อมูลจากหลายแหล่ง (Data Triangulation) การวิเคราะห์เชิงปริมาณใช้แบบจำลอง Random Forest เพื่อจัดลำดับความสำคัญของตัวแปร และแบบจำลอง Ridge Regression เพื่อวิเคราะห์ทิศทางของผลกระทบจากตัวแปร ควบคู่กับการวิเคราะห์เชิงคุณภาพด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก และการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) ตามกรอบ 4M (Man, Machine, Material, Management) และ SWOT เพื่อสะท้อนปัจจัยภายในและภายนอกที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินโครงการ
ผลการศึกษาเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพในครั้งนี้มีความสอดคล้องและส่งเสริมกันอย่างมีนัยสำคัญ โดยแบบจำลอง Random Forest พบว่าปัจจัยที่มีความสำคัญมากที่สุดในการจำแนกองค์กรที่เข้าร่วมหรือไม่เข้าร่วม ได้แก่ การสร้างรายได้จากคาร์บอนเครดิต สิทธิประโยชน์ทางภาษี และนโยบายของภาครัฐที่ชัดเจน สะท้อนให้เห็นว่าแรงจูงใจทางเศรษฐกิจเป็นแรงขับเคลื่อนสำคัญในการตัดสินใจ ส่วนแบบจำลอง Ridge Regression ซึ่งแสดงให้เห็นทิศทางของความสัมพันธ์ พบว่าปัจจัยด้านนโยบายการประเมิน Carbon Footprint และการได้รับสิทธิประโยชน์ทางภาษีมีผลเชิงบวกต่อการตัดสินใจเข้าร่วม ในขณะที่ปัจจัยที่มีผลเชิงลบ ได้แก่ ความซับซ้อนของขั้นตอนการรับรอง การตอบสนองตลาดผู้บริโภคสีเขียว และแรงจูงใจด้านภาพลักษณ์องค์กร สะท้อนถึง อุปสรรคเชิงกระบวนการและการสื่อสาร ที่ยังเป็นข้อจำกัดในการตัดสินใจขององค์กรบางแห่ง เมื่อพิจารณาร่วมกับการวิเคราะห์เชิงคุณภาพตามกรอบ 4M และ SWOT พบว่า องค์กรที่เข้าร่วมโครงการ T-VER มีจุดแข็งด้านภาวะผู้นำที่มีวิสัยทัศน์ ความพร้อมของระบบเทคโนโลยี และการได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐอย่างเป็นรูปธรรม ในทางกลับกัน องค์กรที่ยังไม่เข้าร่วมยังขาดความเข้าใจในกระบวนการ ขาดบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน และยังมีความไม่มั่นใจต่อผลตอบแทนทางเศรษฐกิจจากการเข้าร่วมโครงการอย่างชัดเจน ทั้งนี้ การบูรณาการผลจากทั้งสองแนวทางเสริมความเข้าใจถึงกลไกการตัดสินใจขององค์กรได้อย่างรอบด้าน และสามารถสะท้อนถึงแนวทางสนับสนุนเชิงนโยบายได้อย่างเป็นรูปธรรม
ข้อเสนอเชิงนโยบายที่สำคัญ ได้แก่ การออกแบบแรงจูงใจทางภาษีให้เข้าถึงง่ายและคุ้มค่า การจัดตั้งกองทุนสนับสนุนการพัฒนาโครงการโดยเฉพาะ SME เพื่อช่วยลดต้นทุนเริ่มต้นและอำนวยความสะดวกด้านการเงิน การพัฒนา One-Stop Service เพื่อช่วยลดความยุ่งยากในกระบวนการ การปรับปรุงมาตรฐาน MRV (Measurement, Reporting and Verification) ให้มีความยืดหยุ่น เข้าใจง่าย และเหมาะสมกับบริบทของแต่ละธุรกิจ รวมถึงการสื่อสารเชิงรุกเพื่อสร้างความเชื่อมั่น หากสามารถผลักดันมาตรการเหล่านี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ จะช่วยเพิ่มการเข้าร่วมโครงการ T-VER และสนับสนุนเป้าหมาย Carbon Neutrality ของประเทศได้อย่างยั่งยืน
คำสำคัญ : โครงการ T-VER, การลดก๊าซเรือนกระจก, คาร์บอนเครดิต, นโยบายสิ่งแวดล้อม, ความยั่งยืน
|
|
Abstract:
|
Climate change driven by greenhouse gas emissions is one of the most pressing global challenges impacting sustainability across all dimensions. In response, Thailand has initiated the Thailand Voluntary Emission Reduction Program (T-VER) since 2014, aiming to encourage private sector participation in carbon mitigation efforts. However, despite Chiang Mai Province possessing significant potential in terms of economic strength, natural resources, and environmental awareness, as of October 2023, only 20 out of 364 registered T-VER projects nationwide are located in Chiang Mai. This low participation rate is particularly concerning and reveals a critical gap between the province’s potential and actual engagement. It also suggests the presence of unresolved constraints or a lack of comprehensive understanding of project implementation among local organizations.
Participation in the T-VER program is not only a contribution to national climate goals, but also a strategic opportunity for businesses. It can enhance organizational image, attract environmentally conscious consumers, improve access to green financing, and create new revenue streams through carbon credit trading. Additionally, involvement in T-VER can help businesses anticipate future regulatory trends and strengthen their long-term competitiveness in both domestic and international markets. Therefore, this research is urgently needed to investigate the key factors influencing organizational decision-making regarding T-VER participation in Chiang Mai.
By identifying both opportunities and obstacles through a contextual lens, the study aims to inform the design of targeted, evidence-based policies that can enhance participation, strengthen local engagement, and support the country’s broader goal of achieving carbon neutrality in a sustainable manner.
A mixed-methods approach was employed to enhance analytical validity through data triangulation. A total of 17 organizations were surveyed between April and October 2024, including all 12 organizations in Chiang Mai that had joined T-VER and 5 additional organizations familiar with the program but not yet participating. Quantitative data were analyzed using Random Forest to rank variable importance and Ridge Regression to examine the direction of influence. In parallel, qualitative data from in-depth interviews were analyzed using content analysis frameworks including 4M (Man, Machine, Material, Management) and SWOT to capture both internal and external organizational dynamics.
Findings from both methods were strongly aligned and mutually reinforcing. Random Forest identified the most influential factors as potential revenue from carbon credits, favorable tax incentives, and clear government policy - highlighting the central role of economic motivation. Ridge Regression further confirmed the positive effect of national carbon footprint policy and tax benefits, while also revealing negative influences from procedural complexity, green consumer pressures, and image-driven motivations. These reflect persistent structural and communicative barriers for some organizations.
Qualitative results reinforced these findings: participating organizations exhibited strong leadership, technological readiness, and received practical government support, whereas non-participating organizations lacked procedural understanding, skilled personnel, and confidence in the economic return. Integrating both analytical strands provided a comprehensive understanding of organizational decision-making mechanisms and actionable insights for policy intervention.
Key policy recommendations include: designing more accessible and appealing tax incentives; establishing dedicated financial support funds, particularly for SMEs; developing streamlined one-stop services to reduce procedural burdens; and enhancing the MRV (Measurement, Reporting, and Verification) system to be more flexible and sector-specific. Improved public communication and targeted outreach are also essential for building trust. If implemented effectively, these measures could significantly expand participation in T-VER and accelerate Thailand’s progress toward its national Carbon Neutrality goals.
Keywords: T-VER Program, Greenhouse Gas Reduction, Environmental Policy, Carbon Credit, Sustainability
|